Cechy podzielności liczb naturalnych
Czasem dzieląc jedną liczbę przez drugą, nie chcemy znać wyniku tego dzielenia, a jedynie wiedzieć, czy liczba
ta dzieli się przez inną bez reszty. Są metody, które pozwalają rozstrzygnąć taką podzielność nie używając przy tym kalkulatora lub
kartki z ołówkiem. Metody te nazywają się cechami podzielności liczb.
Cecha podzielności przez $2$.
Liczba jest podzielna przez $2$, jeżeli jej ostatnią cyfrą jest: $2, 4, 6, 8$ albo $0$.
Przykład
Liczba $1234567890$ jest podzielna przez $2$, ponieważ jest parzysta (ostatnia cyfra liczby to $0$).
Cecha podzielności przez $3$.
Liczba jest podzielna przez $3$, jeśli suma jej cyfr tworzy liczbę podzielną przez $3$.
Przykład
Liczba $1234567890$ jest podzielna przez $3$, ponieważ suma cyfr $1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 0 = 45$ jest podzielna przez $3$.
Cecha podzielności przez $4$.
1. Liczba jest podzielna przez $4$, jeśli jej dwie ostatnie cyfry tworzą liczbę podzielną przez $4$ lub jeśli dwukrotnie jest podzielna przez $2$.
2. Liczba jest podzielna przez $4$, jeśli suma cyfr jedności i podwojonej cyfry dziesiątek jest podzielna przez $4$.
Przykład
1. Liczba $1234567890$ nie jest podzielna przez $4$, ponieważ liczba utworzona z ostatnich dwóch cyfr: $90$ nie jest podzielna przez $4$.
2. Liczba $1234567890$ nie jest podzielna przez $4$, ponieważ suma $0 + 2 \cdot 9 = 18$ nie jest podzielna przez $4$.
Cecha podzielności przez $5$.
Liczba jest podzielna przez $5$, jeśli jej ostatnią cyfrą jest $0$ albo $5$.
Przykład
Liczba $1234567890$ jest podzielna przez $5$, ponieważ ostatnia cyfra liczby to $0$.
Cecha podzielności przez $6$.
Liczba jest podzielna przez $6$, jeśli jest parzysta i suma jej cyfr jest podzielna przez $3$.
Przykład
Liczba $1234567890$ jest podzielna przez $6$, ponieważ jest parzysta i suma cyfr $1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 0 = 45$ jest podzielna przez $3$.
Cecha podzielności przez $7$.
Metoda I
Liczba jest podzielna przez $7$, jeśli różnica między liczbą wyrażoną trzema ostatnimi cyframi
danej liczby a liczbą wyrażoną wszystkimi pozostałymi cyframi tej liczby jest podzielna przez $7$.
Przykład
Liczba $1234567890$ nie jest podzielna przez $7$, ponieważ suma $890 - 567 + 234 - 1 = 556$ nie jest podzielna przez $7$.
Metoda II
Chcąc sprawdzić, czy liczba jest podzielna przez $7$, oddzielamy dwie ostatnie cyfry tej liczby i z tak powstałej
liczby dwucyfrowej obliczamy resztę z dzielenia przez $7$, po czym resztę zapamiętujemy lub zapisujemy.
Liczbę powstałą z pozostałych cyfr podwajamy i postępujemy z nią jak wyżej. Czynność powtarzamy tak długo,
aż wyczerpiemy wszystkie cyfry liczby. Wówczas sumujemy wszystkie powstałe reszty. Jeśli suma reszt jest
podzielna przez $7$, to także liczba wyjściowa jest podzielna przez $7$.
Przykład
Liczba $1234567890$ nie jest podzielna przez $7$, ponieważ $24$ nie jest podzielne przez $7$.
Rachunki
$1234567890 \Rightarrow 90 \mod 7 = 6$
$12345678 \cdot 2=24691356 \Rightarrow 56 \mod 7=0$
$246913 \cdot 2=493826 \Rightarrow 26 \mod 7=5$
$4938 \cdot 2=9876 \Rightarrow 76 \mod 7=6$
$98 \cdot 2=196 \Rightarrow 96 \mod 7=5$
$1 \cdot 2=2 \Rightarrow 2 \mod 7=2$
$6+0+5+6+5+2= 24$
Cecha podzielności przez $8$.
Liczba jest podzielna przez $8$, jeśli jej trzy ostatnie cyfry tworzą liczbę podzielną przez $8$.
Przykład
Liczba $1234567890$ nie jest podzielna przez $8$, ponieważ liczba utworzona z trzech ostatnich cyfr $890$ nie jest podzielna przez $8$.
Cecha podzielności przez $9$.
Liczba jest podzielna przez $9$, jeśli suma jej cyfr tworzy liczbę podzielną przez $9$.
Przykład
Liczba $1234567890$ jest podzielna przez $9$, ponieważ suma cyfr $1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 0 = 45$ jest podzielna przez $9$.
Cecha podzielności przez $10$.
Liczba jest podzielna przez $10$ jeśli jej ostatnią cyfrą jest cyfra $0$.
Przykład
Liczba $1234567890$ jest podzielna przez $10$, ponieważ ostatnia cyfra liczby to $0$.
Cecha podzielności przez $11$.
Liczba jest podzielna przez $11$, jeśli różnica sumy jej cyfr stojących na miejscach parzystych i sumy cyfr stojących na miejscach nieparzystych jest podzielna przez $11$.
Przykład
Liczba $1234567890$ nie jest podzielna przez $11$, ponieważ różnica $(1 + 3 + 5 + 7 + 9) - (2 + 4 + 6 + 8 + 0) = 5$
nie jest podzielna przez $11$.
Test - cechy podzielności (SP)
Test - cechy podzielności (gimnazjum)
Test - cechy podzielności (liceum)